حکمت اسلامی، سال چهارم شماره چهارم، بهار1397، شماره پیاپی 15، صص 33-57، به همراه خانم راحله درزی و آقای دکتر محمد سعیدی مهر.
ملاصدرا نفس انسان را مصداق همه انواع فاعلی می¬داند.اما به عوامل موثر بر فاعلیت نفس اشاره ای نکرده است.نفس در ظهور این فاعلیتها تحت تأثیر عواملی از جمله مزاج،خلقیات و کیفیات نفسانی است.مزاج امری مباین با نفس است و کیفیات نفسانی از جمله علم و اراده و قدرت ،همان مبادی افعال هستند و خلقیات هم همان کیفیات نفسانی راسخ و ثابت شده در نفس هستند .هر یک از این عوامل بر هر کدام از انواع فاعلی تأثیر خاصی دارد. بررسی چگونگی تأثیر و تأثر این عوامل بر فاعلیت نفس و اینکه آیا نفس هم بر این عوامل تأثیری دارد ؟و اینکه آیا انسان می¬تواند بطور ارادی این تأثیرات را بر نفس خود کنترل کند؟و از این کار چه فوایدی عائدش می¬شود؟در این مقاله روشن خواهد شد.بررسی این عوامل راهکارهای مفیدی در امر تعلیم و تربیت نفس در پیش روی انسان باز میکند.